Dòng sông hơn 2.000 năm tuổi ở Hà Nội dần hình thành công trình đẹp mắt, tương lai sớm được ‘hồi sinh’

Sông Tô Lịch với chiều dài 14,6km là một trong những trục thoát nước chính của Hà Nội, đồng thời cũng là dòng sông di sản mang dấu ấn nghìn năm, hiếm có trong lòng một đô thị hiện đại.

Con sông chảy qua sáu quận, huyện gồm Ba Đình, Cầu Giấy, Đống Đa, Thanh Xuân, Hoàng Mai và Thanh Trì, đóng vai trò điều hòa dòng chảy, giảm thiểu nguy cơ ngập úng cho khu vực nội đô. Tuy nhiên, sau nhiều năm chịu tác động từ sự phát triển đô thị và công nghiệp, Tô Lịch đã rơi vào tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng do tiếp nhận lượng lớn nước thải sinh hoạt và sản xuất không qua xử lý từ các khu dân cư, nhà máy ven sông.

Nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm kéo dài và hồi sinh dòng chảy lịch sử này, thành phố Hà Nội đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cải tạo môi trường với quy mô lớn. Trong đó, trọng tâm là 3 hợp phần chính gồm bổ cập nước từ sông Hồng vào đầu nguồn để tạo dòng chảy liên tục; xây dựng hệ thống cống thu gom nước thải dọc sông, đưa toàn bộ lượng nước thải về xử lý tại Nhà máy Yên Xá và tiến hành nạo vét, làm sạch lòng sông để loại bỏ lớp bùn bẩn, mùi hôi tích tụ qua nhiều năm. Những biện pháp này được kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể chất lượng nước, khôi phục khả năng tự làm sạch tự nhiên của sông Tô Lịch.

Không dừng lại ở việc xử lý ô nhiễm, Hà Nội còn đặt mục tiêu dài hạn là biến sông Tô Lịch trở thành một trục cảnh quan – sinh thái đặc sắc, góp phần nâng cao chất lượng sống và thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ hai bên bờ.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, thành phố triển khai hệ thống 3 đập dâng tại các vị trí chiến lược là cầu Cót (phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy), cầu Dậu (khu Linh Đàm, quận Hoàng Mai) và cầu Quang (xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì). Các công trình đập này có chức năng điều tiết mực nước theo từng đoạn, giữ nước ổn định trong lòng sông sau khi đã được làm sạch, đồng thời tạo điều kiện hình thành các không gian công cộng, cảnh quan ven đô.

Trong 3 công trình đập dâng nói trên, đập tràn tại cầu Quang là hạng mục được triển khai sớm nhất. Theo báo Tiền Phong, hiện các đơn vị thi công đã cơ bản hoàn thiện phần xây lắp, gồm hai lớp đập giữ nước kết hợp đài quan sát. Công trường đang trong giai đoạn đổ bê tông tường chắn và hoàn thiện mái chống sạt lở hai bên bờ sông. Theo tiến độ thành phố Hà Nội đề ra, công trình sẽ hoàn tất trong tháng 8/2025 và từ tháng 9/2025, việc bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch sẽ chính thức được thực hiện.

Việc cải tạo toàn diện sông Tô Lịch không chỉ nhằm khắc phục ô nhiễm mà còn là bước đi chiến lược trong định hướng phát triển đô thị bền vững. Khi dòng sông được hồi sinh, những vùng đất vốn bị bỏ quên bởi tình trạng ô nhiễm sẽ có cơ hội trở thành những dải đất trù phú, nơi hội tụ của sinh thái, cảnh quan và nhịp sống đô thị hiện đại.